Birtus Jan († 1863), b. kapitan austrjacki, dowódca powstańczy. Pochodził z protestanckiej rodziny śląskiej, osiadłej w Hołosku pod Lwowem, gdzie ojciec jego należał do najzamożniejszych obywateli. Jan odebrał wykształcenie wojskowe i sczasem dosłużył się w armji austrjackiej stopnia kapitana. Ożywiony patrjotyzmem przeszedł w szeregi powstańcze, zjawił się jednak na terenie bojowym stosunkowo dość późno, bo dopiero z początkiem grudnia 1863 r. Między Kłoniszewem a Jeżowem (Kaliskie) na lotny oddziałek B-a, złożony z 62 ludzi jazdy, dowodzony wspólnie z Żuawem, zwaliły się znaczne siły moskiewskie pod Dmitrowem i Tilkowem. Trudno już było spotkania uniknąć. Po naradzie Żuaw z połową ludzi i bagażami się cofnął, B. zaś zmuszony był stawić czoło wrogowi. Zaraz przy pierwszem starciu padło 5 powstańców, 7 rannych dostało się do niewoli, reszta zaś zmuszona została do odwrotu. Wśród rannych znalazł się i B., a, gdy ostatnia kula, którą zarezerwował dla siebie, zawiodła, dostał się do niewoli. Odwieziony do Sieradza, zasądzony na śmierć, podyktował dysponującemu go pastorowi list z pożegnaniem dla rodziny w języku niemieckim, poczem zawisł na szubienicy 8 XII 1863 r. Inne źródła podają, że został rozstrzelany w Łodzi.

Kolumna Z., Pamiątka I 20; Zieliński S., Bitwy i potyczki, 216, 217; Informacje od rodziny. Fotografja w posiadaniu spokrewnionej z B-em p. Marji Bruchnalskiej we Lwowie.

Justyn Sokulski